Χρήση και κατάχρηση του ίντερνετ και των πολυμέσων: Όσα πρέπει να γνωρίζετε

Γράφουν και αναλύουν οι επιστημονικοί συνεργάτες της Γραμμής 115 25 της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί».

Η εικόνα παιδιών κάθε ηλικίας να σερφάρουν στο διαδίκτυο είναι πλέον οικεία σε όλους μας. Πολλά παιδιά κρατούν στα χέρια τους tablet και κινητά και δείχνουν να αγωνιούν για το ευφάνταστο παιχνίδι που παίζουν, κινώντας απλά τα δάχτυλα τους. Την ίδια ώρα δεν είναι λίγα τα παιδιά που έχουν δικό τους λογαριασμό σε κάποιο από τα δημοφιλή κοινωνικά δίκτυα. Σε αυτό τον αχαρτογράφητο ψηφιακό κόσμο η Συμβουλευτική Γραμμή 11525 του Μαζί για το Παιδί, μέσω των επιστημονικών συνεργατών της, θέτει το πλαίσιο και παρέχει συμβουλές σε γονείς για να κατανοήσουν, να προστατεύσουν και να οριοθετήσουν τα παιδιά τους στην σχέση τους με το ίντερνετ και τα πολυμέσα.

Εξοικείωση με τα πολυμέσα, οριοθέτηση και εποπτεία

Τα παιδιά μας γεννήθηκαν στην ψηφιακή εποχή. Ως γονείς, δεν έχει νόημα να απορρίπτουμε τις νέες τεχνολογίες ή να τις δεχόμαστε άκριτα, αλλά να γνωρίζουμε και να εξηγούμε τις διάφορες χρήσεις τους, να θέτουμε σταθερά όρια και κανόνες, να διακρίνουμε τις δυνατότητες που προσφέρουν και τους πιθανούς κινδύνους και περιορισμούς τους. Για να μπορέσουν να οριοθετήσουν και να προστατεύσουν τα παιδιά τους κατάλληλα, οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν, ή να πάρουν το χρόνο για να εξοικειωθούν με τις εφαρμογές που χρησιμοποιούν τα παιδιά σήμερα, όπως και να αφιερώσουν χρόνο για να σκεφτούν σε τι είδους μέσα, σε ποια ηλικία και για πόσο χρόνο θα επιτρέψουν στο παιδί τους να έχει πρόσβαση. Οι ειδικοί συγκλίνουν σε ορισμένες κατευθύνσεις ως προς τις ηλικίες έκθεσης των παιδιών στις τεχνολογίες που περιλαμβάνουν οθόνη (τηλεόραση, τάμπλετ, κινητό, υπολογιστής).

Για παράδειγμα, η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (2016) συνιστά

• Την αποφυγή της χρήσης μέσων που περιλαμβάνουν οθόνη μέχρι τους 18 μήνες
• Μέχρι 1 ώρα/ ημέρα για τις ηλικίες 2-5 ετών
• Μέχρι 2 ώρες/ ημέρα για τις ηλικίες 6-12 ετών

Η οριοθέτηση ως προς τον χρόνο έκθεσης στις οθόνες πρέπει να ξεκινάει νωρίς. Τα όρια πρέπει να εξηγούνται και να είναι σταθερά και ξεκάθαρα. Οι διάφορες χρήσεις των πολυμέσων είναι σημαντικό να διαχωρίζονται και η οριοθέτηση να λαμβάνει υπόψιν ότι μπορούμε να τα χρησιμοποιούμε για: ψυχαγωγία, μάθηση, επικοινωνία, παιχνίδι (μοναχικό ή διαδικτυακό). Δεν έχει σημασία μόνο πόσο χρόνο περνούν τα παιδιά μπροστά σε μια οθόνη, αλλά και τι κάνουν εκεί.

Η ηλικία των 6-7 ετών είναι καλή για να γίνει μια προοδευτική γνωριμία του παιδιού με το ίντερνετ και να δηλωθούν 3 βασικοί κανόνες:
α) Ότι βάζεις εκεί μπορεί να γίνει δημόσιο
β) Θα μείνει εκεί για πάντα
γ) Δεν πρέπει να πιστεύεις ότι βρίσκεις

Eιδικά για τις ηλικίες μέχρι την εφηβεία, είναι κρίσιμο, όταν δίνεται το δικαίωμα στο παιδί για χρήση του κάθε μέσου και εφαρμογής να αρχίζει αυτή η διαδικασία με την συνοδεία του γονέα, που θα εξηγεί πως λειτουργεί, τι επιτρέπεται και τι όχι, ποιες είναι οι ρυθμίσεις ασφαλείας (στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για παράδειγμα). Επίσης, είναι σημαντικό οι γονείς να ενημερωθούν για τα προγράμματα γονικού ελέγχου και να μιλήσουν ειλικρινά στα παιδιά τους για την εφαρμογή τους, καθώς και τι είδους εικόνες θέλουν να αποφύγουν εγκαθιστώντας αυτά τα προγράμματα.

Πολυμέσα και εφηβεία

Στόχος της εκπαίδευσης και οριοθέτησης στην χρήση των πολυμέσων είναι να μπορέσει ένα παιδί, όταν φτάσει στην εφηβεία, να έχει την ικανότητα να αυτορυθμίζεται. Η εφηβεία χαρακτηρίζεται από την τάση για ανεξαρτησία, αντιδραστικότητα και πειραματισμό. Ο ρόλος των γονέων δυσκολεύει ακόμα περισσότερο, η υπομονή και η ανησυχία τους δοκιμάζεται και η ανάγκη για κατανόηση, σταθερότητα και διαφοροποίηση του ρόλου τους σε σχέση με το παρελθόν γίνεται ακόμα πιο επιτακτική. Η αναγνώριση από τους γονείς της επιθυμίας για διασκέδαση μέσα από τα πολυμέσα, για εκτόνωση και για επικοινωνία με συνομηλίκους είναι ένα κρίσιμο στοιχείο που βοηθά την προσπάθειά τους για οριοθέτηση. Αυτή έχει νόημα να γίνεται μέσα από συζήτηση και χρόνο που θα αφιερώσουν για να ακούσουν τον έφηβο και για συμβιβασμούς και συμφωνίες μαζί του. Οι συμφωνίες πρέπει να είναι το κύριο μέσο της οριοθέτησης, ειδικά στην εφηβεία, δεδομένης της αντίδρασης που οι έφηβοι προβάλλουν απέναντι στην αυθεντία και την εξουσία.

Το ζήτημα του κινητού τηλεφώνου, που πλέον αντικαθιστά και εμπεριέχει όλες τις χρήσεις που προσφέρουν οι σύγχρονες τεχνολογίες, την οργάνωση της επικοινωνίας, της μάθησης και της διασκέδασης, είναι φλέγον και δημιουργεί πολλές συγκρούσεις μεταξύ γονιών και εφήβων. Ακριβώς επειδή το κινητό τηλέφωνο έχει γίνει πλέον το πιο απαραίτητο και κοντινό αντικείμενο για τον σύγχρονο άνθρωπο, οι γονείς πρέπει να είναι ιδιαίτερα συνειδητοποιημένοι για το πότε θα επιτρέψουν σε ένα παιδί να αποκτήσει το πρώτο του κινητό και για το γεγονός ότι πλέον δεν θα μπορούν να ελέγξουν την χρήση ή κατάχρησή του. Και επειδή η κατάχρηση των πολυμέσων είναι δυστυχώς κάτι σχεδόν φυσιολογικό για την πλειονότητα των ανθρώπων σήμερα, το κρίσιμο στοιχείο που πρέπει να έχουν υπόψιν οι γονείς είναι κατά πόσο ένας έφηβος έχει την ικανότητα να κάνει και να διατηρεί σημαντικές σχέσεις με τους άλλους, να είναι δραστήριος και να διατηρεί το ενδιαφέρον του για τα πράγματα γύρω του και για το μέλλον του.

Τι συμβαίνει σε ένα παιδί που κάνει κατάχρηση των πολυμέσων

Εάν η οριοθέτηση είναι ένα βασικό στοιχείο της διαπαιδαγώγησης ενός παιδιού, η κατανόηση της γενικότερης ψυχικής λειτουργίας του, των ταλέντων και των δυσκολιών του, καθώς και η σχέση και επικοινωνία με ένα παιδί είναι αυτό που μπορεί να βοηθήσει έναν γονιό να εφαρμόσει όρια και κανόνες με κατάλληλο τρόπο. Είναι σημαντικό λοιπόν να γνωρίζουμε ότι η προσπάθεια για οριοθέτηση, από μόνη της, δεν αρκεί. Όταν η ενασχόληση με τα πολυμέσα και τις οθόνες γίνεται υπερβολική και στερεί από το παιδί/έφηβο τον χρόνο για φυσικό παιχνίδι, για επικοινωνία με τους άλλους και για μάθηση, οι γονείς, προκειμένου να βοηθήσουν οφείλουν να διερευνήσουν και να δώσουν σημασία στις γενικότερες συνθήκες ζωής και τις δυσκολίες του παιδιού τους.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η κατάχρηση των τεχνολογιών της οθόνης αποτελεί σύμπτωμα:

• Της ευκολίας με την οποία ένα παιδί μπορεί να ησυχάσει μπροστά σε μια οθόνη. Οι γονείς πολλές φορές επιτρέπουν την πρόσβαση σε ηλεκτρονικές συσκευές για να ησυχάσει το παιδί και οι ίδιοι, χτίζοντας όμως έτσι συνήθειες που δύσκολα ανατρέπονται.

• Της δυσκολίας του παιδιού να παίξει με τρόπο ενεργητικό, να ανακαλύψει τον κόσμο γύρω του και να σχετιστεί με τους άλλους. Παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τους άλλους επειδή είναι πολύ παρορμητικά ή πολύ συνεσταλμένα, επειδή είναι θύματα απομόνωσης ή εκφοβισμού, βρίσκουν στην οθόνη μια διέξοδο στην ανία ή την αναστάτωσή τους.

Να απαγορεύσουμε απλώς σε ένα παιδί ή έφηβο την χρήση μιας συσκευής, όταν αυτή του δίνει μια σημαντική, συχνά την μόνη, διέξοδο και εκτόνωση στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στις σχέσεις του με τους άλλους ή σε ενδοψυχικό επίπεδο, μπορεί να προκαλέσει μεγάλες συγκρούσεις που καταστρέφουν τις σχέσεις εμπιστοσύνης και φροντίδας με τον γονιό ή να αφήσει ένα παιδί χωρίς εναλλακτικές. Μόνο μέσα από το ενδιαφέρον και την προσπάθεια των γονιών να κατανοήσουν, να αποδεχτούν και να διερευνήσουν μαζί με το παιδί τις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζει, μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, η οριοθέτηση να γίνει ανεκτή και οι γονείς να μην βιώνονται απλώς ως αυτοί που καταπιέζουν, τιμωρούν και δεν καταλαβαίνουν, αλλά και ως αυτοί που προστατεύουν, οργανώνουν, διευκολύνουν και νοιάζονται.

Συμβουλές προς τους γονείς

• Δείξτε ενδιαφέρον για την ενασχόληση του παιδιού σας με το διαδίκτυο. Μιλήστε μαζί του για αυτό ή αφήστε το να σας δείξει.

• Να είστε ειλικρινείς ως προς τον γονικό έλεγχο. Μιλήστε στο παιδί για τις εικόνες από τις οποίες θέλετε να το προστατεύσετε.

• Να είστε ξεκάθαροι και σταθεροί στην οριοθέτηση. Προωθείστε την ικανότητα αυτορρύθμισης, συνοδεύοντας την οριοθέτηση με την παραχώρηση ελευθεριών και με συμμετοχή του παιδιού στη συζήτηση για τα όρια.

• Οι εξηγήσεις για τους κινδύνους της υπερέκθεσης στις οθόνες είναι χρήσιμες αλλά δεν αρκούν. Βοηθήστε το παιδί να αναπτύξει ενδιαφέροντα και ασχολίες εκτός οθόνης μέσα και έξω από το σπίτι.

• Εάν αντιληφθείτε μια προβληματική σχέση του παιδιού με το διαδίκτυο, διερευνήστε τη γενικότερη εικόνα του παιδιού. Η επιμονή στην οριοθέτηση όταν ένα παιδί δυσκολεύεται σε αρκετές πλευρές της ζωής του, αφαιρεί από το παιδί μια από τις λίγες πηγές ικανοποίησης και συμβάλλει στην χειροτέρευση της σχέσης με το παιδί.

Η Γραμμή 115 25 του Μαζί για το Παιδί & το Συμβουλευτικό Κέντρο

Η πανελλαδική Γραμμή 115 25 του Μαζί για το Παιδί, είναι μια τηλεφωνική γραμμή βοήθειας που απευθύνεται σε παιδιά, εφήβους, γονείς και εκπαιδευτικούς.
Έχει συμβουλευτικό και παραπεμπτικό χαρακτήρα και προσφέρει δωρεάν τις ακόλουθες υπηρεσίες:
• Συμβουλευτική για οποιοδήποτε πρόβλημα αντιμετωπίζει ένα παιδί ή ένας έφηβος έως 18 ετών
• Λήψη ανώνυμων & επώνυμων καταγγελιών για περιστατικά κακοποίησης ανηλίκων
• Παραπομπές & ενημέρωση για υπηρεσίες που προσφέρουν άλλοι φορείς για το παιδί και την οικογένεια σε πανελλαδικό επίπεδο
• Πληροφορίες για τις υπηρεσίες της Ένωσης και των μελών της
Παράλληλα με την Συμβουλευτική γραμμή λειτουργεί και Συμβουλευτικό Κέντρο για γονείς το οποίο διοργανώνει δωρεάν ομάδες γονέων για τη στήριξη και την καθοδήγηση τους, καθώς και δωρεάν ψυχο-εκπαιδευτικά σεμινάρια με στόχο την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση τους.

Ταυτόχρονα, πραγματοποιούνται συνεδρίες δια ζώσης, είτε με όλη την οικογένεια, τους γονείς, ή τους εφήβους με στόχο την ψυχολογική στήριξη και καθοδήγηση γονέων, παιδιών & εφήβων για πληθώρα θεμάτων (σχολικά προβλήματα, εφηβεία, διαχείριση σχέσεων, ρόλων και συναισθημάτων κ.α.).
Επίσης, λειτουργούν διαδυκτιακές ομάδες και σεμινάρια στήριξης γονέων. Οι κλήσεις στη «Γραμμή 115 25» είναι εμπιστευτικές και δεν ηχογραφούνται, ενώ το επιστημονικό της  προσωπικό απαρτίζεται αποκλειστικά από ψυχολόγους, συμβούλους ψυχικής υγείας και κοινωνικούς λειτουργούς που δεσμεύονται από κώδικα δεοντολογίας για την τήρηση απορρήτου.

Ωράριο λειτουργίας και επικοινωνία

Η πανελλαδική «Γραμμή 115 25» & το Συμβουλευτικό Κέντρο της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί» λειτουργεί,
από Δευτέρα έως Παρασκευή 9:00-21:00.

Στεγάζεται στην Αγίου Θωμά 14 στους Αμπελοκήπους.

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 11525, email: 11525@mazigiatopaidi.gr

Το είδαμε: εδώ

Αν σας άρεσε κάντε Like: