Οι παραδοσιακές κύκλες «δαμάζουν» το χιόνι στο βουνό των Θεών
Οι ορεσίβιοι κάτοικοι του Ολύμπου, του βουνού των θεών, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους κατοίκους των πεδιάδων συμβιώνουν με το χιόνι τους περισσότερους μήνες το χρόνο.
Όμως, οι παλαιότεροι και αρκετοί κυνηγοί μπορούν να περπατήσουν σε αυτό χωρίς να γλιστρούν, να βουλιάζουν ή να μουσκεύουν τα ρούχα τους, χάρη σε μια «εφεύρεση» με μεγάλη παράδοση, που λίγοι γνωρίζουν στις μέρες μας, την κύκλα.
Η κύκλα δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα παραδοσιακό χιονοπέδιλο, που ωστόσο χρησιμοποιούσαν ανέκαθεν οι κυνηγοί και οι ξυλοκόποι του Ολύμπου, πολύ πριν κατασκευαστούν τα χιονοπέδιλα με τα σύγχρονα υλικά.
Όπως αναφέρει το ΑΜΠΕ, η κύκλα αποτελείται από ένα ξύλινο κυκλικό στεφάνι από κρανιά, στο οποίο πλέκεται με ξεχωριστή μαστοριά ένα απλό σχοινί, με τρόπο που κάνει το στεφάνι να μοιάζει με μία συμπαγή κυκλική ρακέτα, η οποία προσδένεται με το σχοινί που περισσεύει στο κάτω μέρος της πατούσας και προσφέρει ασφαλή και στέρεη κίνηση στο πόδι πάνω στο χιόνι.
Φορώντας την κύκλα, το περπάτημα γίνεται με τα πόδια πιο ανοιχτά, αλλά με μεγάλη ασφάλεια απέναντι στις κακοτοπιές του χιονισμένου τοπίου, το μεγάλο βάθος, τις λακκούβες, τους κρυφούς κινδύνους που κρύβονται κάτω από τη χιονισμένη επιφάνεια.
Στο δημοτικό διαμέρισμα του Άγιου Δημήτριου του δήμου Πέτρας, στις παρυφές του Ολύμπου, ο Θανάσης Ντανάς είναι από τους λίγους που χρησιμοποιούν την παραδοσιακή κύκλα για να κινούνται με σχετική ευκολία μέσα στα χιονισμένα τοπία του Ολύμπου.
Ο κ. Ντανάς δεν χρειάζεται τα βιομηχανικά χιονοπέδιλα, με το μεγάλο κόστος, την ανάγκη αντικατάστασης, εάν κάποιο σπάσει ή διαλυθεί, διότι η κύκλα είναι μια κατασκευή απλή, φθηνή, σίγουρη, αποτελεσματική και κυρίως δοκιμασμένη.
«Έμαθα να κάνω την κύκλα από τον πατέρα μου, το 1956. Τότε, δεν ήταν εύκολο να βρεις ούτε σχοινί. Την πλέκαμε ακόμη και με σύρματα, καλώδια και ό,τι άλλο μπορούσε να βρεθεί. Το χιόνι έφτανε στα δύο μέτρα ύψος και ήταν αδύνατο να κινηθεί άνθρωπος, χωρίς αυτό το εργαλείο» θυμάται.
Ο Θανάσης Ντανάς πλέκει με υπομονή την κύκλα του, φτιάχνοντας ένα σταθερό δίχτυ γύρω από το λεπτό, κυκλικό, αλλά ανθεκτικό πλαίσιο του κλαδιού της κρανιάς που ενώνεται στο τελείωμά του με ένα σύρμα. Οι κόμποι είναι τόσο σταθεροί που όταν τελειώσει το σχοινί είναι εξαιρετικά τεντωμένο, χωρίς χαλαρά σημεία. Τού παίρνει περίπου μισή ώρα για να τελειώσει το ένα, κοντά μία ώρα για το ζευγάρι.
Δίπλα στην ξυλόσομπα συνεχίζει υπομονετικά το έργο του και δίπλα του, τα εγγόνια του, τον παρακολουθούν με θρησκευτική ευλάβεια. Η πρωτότυπη ρακέτα τελειώνει και τη δένει στο πόδι του. Με τις κύκλες μπορεί να διασχίσει το χιονισμένο βουνό με άνεση, χωρίς να κινδυνεύει να γλιστρήσει σε κάποιο απόκρημνο, κρυμμένο από το χιόνι σημείο.
«Οι παλιοί κυνηγοί το χρειαζόταν. Δεν έβγαιναν για κυνήγι χωρίς αυτό, όταν είχε χιονιά. Τότε, παλιά, κυνηγούσαμε τα κουνάβια. Στον Όλυμπο είχε πολλά. Με τρία κουνάβια έπαιρνες λεφτά για να αγοράσεις δύο βόδια" λέει χαρακτηριστικά.
Στο παραδοσιακό καφενείο που διατηρεί στον Άγιο Δημήτριο έχει συγκεντρώσει και τα παραδοσιακά εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι μάστορες, ξυλουργοί, υλοτόμοι, θεριστές σε μία πλευρά του σπιτιού του. Ο κ. Ντανάς μας εξηγεί πώς γινόταν η υλοτομία με τα παλιά πριόνια, με τα ξύλινα αλώνια, σε ρυθμούς μιας άλλης ζωής.
Τα σαμάρια πουλιούνται ακόμη...
Αυτή η «τρύπα» στον χρόνο παραμένει ανοιχτή και εξαιτίας ενός ακόμη κατοίκου του χωριού. Ο Νίκος Γατσιός, πολλά χρόνια τώρα, κατασκευάζει τα παραδοσιακά του σαμάρια και τα πουλάει.
Μάλιστα, είναι πολλοί αυτοί που ενδιαφέρονται ακόμη και στις μέρες μας, αφού στα ορεινά του Ολύμπου και των Πιερίων υπάρχουν ακόμη άλογα, γαϊδουράκια, μουλάρια για τις δουλειές, για αναψυχή ή ακόμη και ελεύθερα που συντηρούνται από τους ιδιοκτήτες τους.
Στο εργαστήριο του, κάτω από το σπίτι του, ακόμη και σήμερα έχει τα υλικά για να φτιάξει σαμάρι. Η τέχνη του σαμαριού είναι δύσκολη και χρειάζεται εμπειρία. Γιατί το κάθε σαμάρι είναι μοναδικό και γίνεται ειδικά για το ζώο που θα σαμαρωθεί.
«Παίρνω πρώτα από όλα τα μέτρα του ζώου, από συγκεκριμένα σημεία της ράχης και της κοιλιάς, πάνω από τα πόδια. Είναι σαν να ράβεις ένα ρούχο, με τη διαφορά ότι δεν υπάρχει ετοιματζίδικο. Δεν μπορώ να έχω έτοιμα σαμάρια γιατί δεν ξέρω ποιο θα ταιριάξει σε κάθε ζώο.
Το καθένα είναι ξεχωριστό» λέει ο κ. Γατσιός.
Ο κοινοτάρχης του Αγίου Δημητρίου Τάκης Σκαμπαρδώνης μας εξηγεί ότι αν ένα ζώο φορτωθεί με λάθος σαμάρι θα πληγωθεί, θα γίνει δύστροπο.
«Θα το καταλάβει ο ιδιοκτήτης του την επόμενη φορά που θα επιχειρήσει να το φορτώσει. Θα είναι ανυπάκουο, θα αρνηθεί γιατί θα ξέρει ότι θα πονέσει» μας εξηγεί.
Αγριογούρουνα και ελάφια
Ο Άγιος Δημήτριος είναι το τελευταίο ορεινό χωριό του νομού Πιερίας προς Ελασσόνα, στη «σκιά» του Ολύμπου- στη συμβολή του με τον Τίταρο και την οροσειρά των Πιερίων, σε υψόμετρο 850 μέτρων. Από την πλευρά του, υπάρχει ορεινό μονοπάτι που οδηγεί απευθείας στον Μύτικα, την ψηλότερη κορυφή του Ολύμπου.
Έχει ευλογηθεί με τη σπάνια φύση του βουνού των θεών και την πλούσια πανίδα του. Αγριόχοιροι, ελάφια, λαγοί, κατσίκια και πρόβατα, όσπρια, φρούτα και κρασί ήταν η βάση της παραδοσιακής διατροφής των ορεσίβιων. Αυτά είναι και σήμερα τα προϊόντα που κυριαρχούν στους λίγους καλαίσθητους παραδοσιακούς ξενώνες που λειτουργούν στην περιοχή: πλήρεις σε ανέσεις, αλλά χτισμένοι με παραδοσιακό ύφος, με ξυλόγλυπτες οροφές, τζάκια ακόμη και μέσα στα δωμάτια και με μεγάλο σεβασμό στη γαστρονομική παράδοση της περιοχής. Αγριογούρουνα, ελάφι, μέλι, γιαούρτι, δαμάσκηνα, σύκα, σπιτικές πίτες και μαρμελάδες απαρτίζουν το μενού που σερβίρουν στους επισκέπτες.
Ο Λάζαρος Δημάτης, ιδιοκτήτης ξενώνα, τα τελευταία χρόνια συντηρεί μέσα στο βουνό, σε μια δυσπρόσιτη και συνήθως χιονισμένη πλαγιά, ένα πάρκο με ελάφια. Ο ίδιος ξεναγεί τους επισκέπτες του εάν θέλουν να δουν από κοντά τα πανέμορφα ζώα και να τα φωτογραφίσουν.
Μας λέει, ωστόσο, ότι η «χαμένη» πλευρά των ασχολιών του χωριού είναι η αγροτική παραγωγή, κυρίως στα φασόλια, που είναι φημισμένα για τη νοστιμιά τους αλλά δυσεύρετα, καθώς όλο και πιο λίγοι ασχολήθηκαν με τη συγκεκριμένη καλλιέργεια τα τελευταία χρόνια.
«Κυριάρχησε κι εδώ η λογική του εύκολου χρήματος κάποια εποχή. Ποιος να ασχοληθεί με τα φασόλια; Τώρα, με την κρίση, κάτι αρχίζει να κινείται και κάποιοι ξαναβάζουν (καλλιέργειες). Πιστεύω να ξαναγυρίσουμε, να βρούμε πάλι αυτά που κάναμε και που χάσαμε» μας λέει.
Με την ίδια φιλοσοφία, που προκρίνει τα τοπικά προϊόντα, λειτουργεί και ένας άλλος παραδοσιακός ξενώνας, τρία χιλιόμετρα έξω από τον Άγιο Δημήτριο, στον δρόμο προς την Ελασσόνα. Ο ιδιοκτήτης του Λάζαρος Μπέλλος έχει επιλέξει να χρησιμοποιεί για την κουζίνα φυσικά διατροφικά προϊόντα που καλλιεργεί στο ιδιόκτητο κτήμα που περιβάλλει το κτίριο, έκτασης 44 στρεμμάτων.
«Τα περισσότερα από όσα σερβίρονται είναι βιολογικά προϊόντα από το κτήμα κι όσα δεν είναι μέσα από αυτό, είναι από τη γύρω περιοχή. Καλλιεργούμε κηπευτικά, δενδρώδη- μεταξύ αυτών κυδωνιές, βυσσινιές, καρυδιές -και επίσης φράουλες, με παραδοσιακούς, δικούς μας, ντόπιους σπόρους που κρατάμε από γενιά σε γενιά. Φυσικά, έχουμε και οικόσιτα ζώα.
Κατά τον Μάρτιο θα είναι έτοιμος και ο αποστακτήρας για να μπορεί ο καθένας από τους επισκέπτες να παράγει τα δικά του αιθέρια έλαια από τα αρωματικά φυτά που υπάρχουν μέσα στο κτήμα» μας λέει.
Η οσμή του τσαγιού, της ρίγανης, της μέντας, των βοτάνων του ορεινού όγκου του Ολύμπου έρχεται στα ρουθούνια με τους αγέρηδες, ανακατεμένη με τη χαρακτηριστική μυρωδιά του τζακιού. Όπως μας λένε οι κάτοικοι του Αγίου Δημητρίου, καθετί στο βουνό διαφέρει ποιοτικά, γευστικά, αρωματικά από οτιδήποτε άλλο, αλλού. Είναι τα χώματα, το υψόμετρο, το μικροκλίμα. Το τσάι του βουνού, εδώ είναι «τσάι Ολύμπου»...
Το θαυμάσιο κλίμα της περιοχής ήταν γνωστό από πολύ παλιά, όχι μόνο στους επισκέπτες, αλλά και σε ειδικούς. Δεν είναι τυχαίο ότι επιλέχθηκε τη δεκαετία του '50 να λειτουργήσει εκεί το ψυχιατρείο στους χώρους της παλιού μοναστηριού της Πέτρας Ολύμπου.
Από το 2004, στο πλαίσιο των ρυθμίσεων για αποϊδρυματοποίηση των ατόμων με ψυχικά νοσήματα, το επιβλητικό ψυχιατρείο έπαψε να λειτουργεί και μένει να αποφασιστεί η επόμενη χρήση του, αφού φυσικά προηγουμένως ανακατασκευαστεί.
Προς το παρόν, χρησιμεύει ως «φύλακας» μιας εξαιρετικά όμορφης βυζαντινής εκκλησίας του 12ου αιώνα, που προϋπήρχε στον σημερινό του εσωτερικό περίβολο.
«Οι δύο εικόνες της Παναγίας στο εσωτερικό του χρονολογούνται από τον 16ο αι. και μία σκαλισμένη σε μάρμαρο μέσα στο ιερό του από τα χρόνια των τελευταίων βυζαντινών αυτοκρατόρων» λέει ο περιφερειακός σύμβουλος και συγγραφέας ενός βιβλίου για την περιοχή της Πέτρας Βασίλης Τουλίκας.
Η Πέτρα, σήμερα, είναι ένας ανεπτυγμένος ορεινός τουριστικός προορισμός, αλλά και ένας τόπος με μοναδικό μικροκλίμα, μηδενική υγρασία και βουνίσιο καθαρό αέρα, κατάλληλο για τις «ανάσες» που χρειάζονται οι επισκέπτες κάτοικοι των πόλεων, που την προτιμούν για τις εξορμήσεις τους.
Τα χωριά του ορεινού Ολύμπου και των Πιερίων αποτελούν σίγουρα «οάσεις» στιγμών ξενοιασιάς και χαλάρωσης, καταφυγής στη φύση, τις ελάχιστες στιγμές που η σύγχρονη αστική ζωή αφήνει περιθώρια διαφυγής από τα καθημερινά προβλήματα.
Οι κάτοικοί τους, αλλά και όσοι δραστηριοποιούνται επαγγελματικά με τον τουρισμό, είναι αποφασισμένοι να διατηρήσουν αυτό το συγκριτικό πλεονέκτημα, που δίνει ο συνδυασμός της απαράμιλλης φύσης, της παράδοσης, της ηρεμίας του βουνού, αλλά και της ιδιαίτερης βιοποικιλότητας που προσφέρει τα συστατικά για το καθημερινό τραπέζι.
Η Περιφερειακή Ενότητα Πιερίας υποστηρίζει τις δράσεις τους, εθελοντικές και αυτοχρηματοδοτούμενες οι περισσότερες, προκειμένου να γίνουν γνωστά τα ιδιαίτερα συγκριτικά πλεονεκτήματα των ορεινών οικισμών του Ολύμπου.
«Ξεκινήσαμε με τη λογική να στηρίξουμε και να αναδείξουμε τις μικρές παραδοσιακές κοινωνίες της περιοχής μας, με αγροτοκτηνοτροφικό και τουριστικό ενδιαφέρον, προβάλλοντας τα ιδιαίτερα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα, αλλά ταυτόχρονα να κερδίσουμε το στοίχημα της διασύνδεσης του αγροτικού με το τουριστικό προϊόν, στο πλαίσιο και της νέας φιλοσοφίας του υπουργείου Τουρισμού.
Μέσα από την ανάδειξη αυτών των χαρακτηριστικών, ενισχύουμε και ενδυναμώνουμε την οικονομική, κοινωνική, τουριστική ζωή των κοινωνιών αυτών, προς όφελος τους, αλλά και προς όφελος των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής και του νομού» δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η αντιπεριφερειάρχης Πιερίας Σοφία Μαυρίδου.
Τα άλογα του Ηρακλή
Από τον παραπάνω μεσότιτλο θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει ότι πρόκειται για τα άλογα του μυθικού Ηρακλή, αφού η συντήρησή τους και μόνο είναι πραγματικά ένας άθλος! Περίπου 120 άλογα εκτρέφονται στο κτήμα του Ηρακλή Τζήντζηρα στο 13ο χλμ. Κατερίνης-Ελασσόνας. Ο ίδιος είναι η «ψυχή» του συλλόγου φίλων μακρινών αποστάσεων «Οι ατρόμητοι ιππείς».
Από το 2007- και κάθε χρόνο -ξεκινά μία εβδομάδα πριν από το Πάσχα, η δεκαήμερη σχεδόν ιππική τους πορεία μέσα από πόλεις και χωριά σε περιοχές της Ελλάδας. Οι εντυπώσεις από την περσινή τους εξόρμηση στην Κρήτη έχει μείνει αξέχαστη στους κατοίκους του νησιού. Φέτος, προγραμματίζουν κάτι διαφορετικό, να μείνουν στον τόπο τους, αλλά φυσικά πάνω στα άλογα τους.
«Αποφασίσαμε να κάνουμε τον γύρο του βουνού μας, αφού συνήθως πηγαίνουμε αλλού και σκεφτήκαμε ότι δεν το έχουμε κάνει όλο με τα άλογα. Έχουμε ήδη συνεννοηθεί με τοπικούς επαγγελματίες και δεν πρόκειται να επιβαρύνουμε κανέναν δήμο ή οργανισμό. Άλογα έχουμε πολλά, καλούμε όποιον θέλει να ακολουθήσει» λέει ο κ. Τζήντζηρας.
Στα 50 στρέμματα του κτήματος έχουν αναπτυχθεί- πέρα από την εγκατάσταση στην οποία σταβλίζονται τα άλογα των Ατρόμητων Ιππέων -ένας ζωολογικός κήπος με ελάφια, χήνες, πάπιες, γαϊδουράκια και άλλα οικόσιτα. Επίσης, νέοι "ατρόμητοι ιππείς" εκπαιδεύονται καβαλώντας τα άλογα σε ειδικό χώρο, υπό την καθοδήγηση των πιο έμπειρων.
Ο ήλιος γέρνει σιγά σιγά πίσω από τις χιονισμένες πλαγιές και οι ρυθμοί πέφτουν, αφήνοντας χώρο για ακόμη περισσότερη χαλάρωση δίπλα στο τζάκι, με άφθονο τοπικό κρασί και μυρωδάτο σπιτικό τσίπουρο. Όλα είναι διαφορετικά στη σκιά του βουνού των θεών....
newsbeast
Το είδαμε: εδώ
Αν σας άρεσε κάντε Like:
