- Το Βελεστίνο βρίσκεται στη θέση των αρχαίων Φερών -αρχαία θεσσαλική πόλη, που έφτασε σε μεγάλη ακμή στη διάρκεια του 5ου και του 4ου αι. π.Χ. Επίνειό της ήταν οι Παγασές. Πρωτονομάστηκε Βελεστίνο στα Βυζαντινά Χρόνια. Επί Φραγκοκρατίας διοικήθηκε από το Βαρόνο Βαρθόλδο Κατζενελεμπόγκεν. Εδώ γεννήθηκε ο πρωτομάρτυρας της Επανάστασης του ‘21 Ρήγας Φεραίος. Τον Απρίλιο του 1827 μετά από σύγκρουση του ελληνικού και του τουρκικού στρατού, το Βελεστίνο καταλήφθηκε και καταστράφηκε από τους Τούρκους. Σήμερα, αποτελεί σημαντικό αγροτικό κέντρο με αξιόλογη παραγωγή δημητριακών και κηπευτι-κών. Η κωμόπολη, χτισμένη σε εύφορη περιοχή κοντά στην εθνική οδό Αθηνών-Λάρισας-Θεσσαλονίκης, αρδεύεται από τα νερά του Κεφαλόβρυσου. Απέχει 18 χλμ ΒΔ από το Βόλο.
Αξιοθέατα αποτελούν: - Το μνημείο του Ρήγα Φεραίου.
- Το Κεφαλόβρυσο, πηγή-Βρύση.
Φεραί [αρχαία ονομασία Βελεστίνου]
Η αρχαία πόλη των Φερών, μία από τις σημαντικότερες της Θεσσαλίας, κατοικήθηκε συνεχώς από την τελική νεολιθική (γύρω στο 3000 π.Χ.) ως και την πρώιμη ρωμαϊκή αυτοκρατορική περίοδο (1ος αιώνας μ.Χ.), οπότε πιθανότατα εγκαταλείφθηκε. Ο νεώτερος οικισμός, με το όνομα Βελεστίνο, δημιουργήθηκε κατά την ύστερη βυζαντινή περίοδο (13ος αιώνας.) και κατέχει σημαντική θέση στη νεώτερη ελληνική ιστορία (πατρίδα του Ρήγα Φεραίου). Σήμερα αποτελεί μία ακμάζουσα κωμόπολη, που εν μέρει είναι κτισμένη πάνω σε τμήμα της αρχαίας πόλης, ευτυχώς όχι στο πιο σημαντικό.
- Οι πρώτες σημαντικές, αλλά περιορισμένης έκτασης ανασκαφικές έρευνες στην περιοχή Φερών Βελεστίνου, πραγματοποιήθηκαν κατά το πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα στο ναό του "Θαυλίου Διός", σε συνεργασία της Ελληνικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας με τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Από το 1977 και εξής η ΙΓ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Βόλου διενεργεί συνεχώς ανασκαφές, ελάχιστες συστηματικές (οχύρωση ακρόπολης) και κατά κανόνα σωστικές, που όμως αποκαλύπτουν αξιόλογα μνημεία. Πρόσφατα απαλλοτριώθηκαν αρκετά ακίνητα, προκειμένου να συνεχισθούν συστηματικές ανασκαφές και να αναδειχθούν τα υπάρχοντα μνημεία.
- Ελάχιστες μέχρι τώρα αναστηλωτικές εργασίες πραγματοποιήθηκαν στο τείχος της ακρόπολης, ενώ καθημερινά συντηρούνται τα ευαίσθητα μνημεία. Από την ΙΓ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων έχει προταθεί η οργάνωση ενός Αρχαιολογικού-Ιστορικού Πάρκου Φερών-Βελεστίνου, που θα περιλάβει όλα τα αρχαία και νεώτερα μνημεία, τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα μέσα στον πολεοδομικό ιστό της σύγχρονης κωμόπολης και γύρω από αυτόν. Η πρόταση προβλέπει και αναστηλωτικά έργα σε ορισμένα μνημεία.
- Τα σημαντικότερα μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα του αρχαιολογικού χώρου είναι:
- Ακρόπολη. Βρίσκεται στη ΝΔ πλευρά της αρχαίας πόλης και περιλαμβάνει δύο λόφους: τη λεγόμενη "Μαγούλα Μπακάλη", όπου και η θέση του προϊστορικού οικισμού-πυρήνα της μετέπειτα πόλης, και το λόφο του "Αγίου Αθανασίου" ή "της Παναγίας", όπου σώζεται η οχύρωση του 4ου αιώνα π.Χ.
Υπέρεια Κρήνη. Πανάρχαια πηγή, βρίσκεται στο κέντρο της αρχαίας πόλης και σχηματίζει μία μικρή λίμνη, που περιβάλλεται από πλατάνια. Μέσα και έξω από το νερό είναι ορατά τα λείψανα της αρχαιότητας.
Ο ναός του Θαυλίου Διός. Βρίσκεται στο βόρειο άκρο της αρχαίας πόλης. Πρόκειται για έναν από τους ελάχιστους ανασκαμμένους αρχαίους ναούς της Θεσσαλίας. ΄Ηταν περίπτερος, δωρικού ρυθμού, με κίονες και χρονολογείται στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. Σήμερα σώζεται μόνο το ΝΑ τμήμα της κρηπίδας του.
Κτήριο με στοά. Τμήμα κτηρίου ελληνιστικών χρόνων, που εντάσσεται στο ΒΑ, πεδινό τμήμα της αρχαίας πόλης, όπου πιθανόν εκτεινόταν η Αγορά.
ΜΟΥΣΕΙΑ:
- ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ. Περιλαμβάνει μεγάλη συλλογή γεωργικών εργαλείων της Προβιομηχανικής Εποχής
TOΠIKEΣ EKΔHΛΩΣEIΣ - ΠANHΓYPIA:
- Tα 'Pήγεια', πολιτιστικές εκδηλώσεις τον Ιούλιο και τον Αύγουστο
- Εμποροπανήγυρη, 8-12 Σεπτεμβρίου
- Το πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου, στο ομώνυμο χωριό
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ:
- Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ
- Ο ΠΛΑΚΟΣΤΡΩΤΟΣ ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΣ, με τις ταβέρνες και τα μεζεδοπωλεία
- H XAPTA TOY PHΓA, σε αίθουσα του Δημαρχείου. Στη μεγάλων διαστάσεων γεωγραφική απεικόνιση της Eλλάδας περιλαμβάνονται αρχαιολογικοί χώροι σηματοδοτημένοι με ακρίβεια - ορισμένοι δεν είχαν αποκαλυφθεί ανασκαφικά την εποχή εκείνη - και σημαντικά ιστορικά γεγονότα
- Ο ΑΝΔΡΙΑΝΤΑΣ ΤΟΥ ΡΗΓΑ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗ (ΦΕΡΑΙΟΥ), σε λόφο με πεύκα
- Η ΠΡΟΤΟΜΗ ΤΟΥ ΡΗΓΑ, σε πευκόφυτη θέση, στο δυτικό τμήμα της κωμόπολης. Σύμφωνα με μια εκδοχή, εδώ βρισκόταν το σπίτι του Ρήγα
- ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΒΕΛΕΣΤΙΝΟΥ (1897), στο νότιο τμήμα της κωμόπολης
- ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ (1941-1944), στην είσοδο της κωμόπολης
- ΤΑ ΛΕΙΨΑΝΑ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟΥ (ΚΑΜΑΡΑ), Μεταβυζαντινής Περιόδου, στη θέση 'Περιφέρεια'
- Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΩΝ ΦΕΡΩΝ. Η πόλη των Φερών, από τις σημαντικότερες της Θεσσαλίας, κατοικήθηκε συνεχώς από τα τέλη της Νεολιθικής Εποχής (γύρω στο 3000 π.Χ.) ώς και τους Πρώιμους Ρωμαϊκούς Αυτοκρατορικούς Χρόνους (1ος αι. μ.Χ.), όταν πιθανότατα εγκαταλείφθηκε. Ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο φυλάσσονται στο Aρχαιολογικό Mουσείο Bόλου. Τα σημαντικότερα μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα του αρχαιολογικού χώρου είναι τα ακόλουθα: Η ακρόπολη, στο νοτιοδυτικό τμήμα της αρχαίας πόλης. Περιλαμβάνει δύο λόφους: τη 'Μαγούλα Μπακάλη', όπου και η θέση του προϊστορικού οικισμού-πυρήνα της κατοπινής πόλης, και το λόφο του Αγίου Αθανασίου ή της Παναγίας, όπου και η οχύρωση του 4ου αι. π.Χ. Η Υπέρεια Κρήνη, στο κέντρο της αρχαίας πόλης. Περιβάλλεται από υπεραιωνόβια πλατάνια. Αλλοτε υπήρχε εδώ μικρή λίμνη. Ο ναός του Θαυλίου Διός, περίπτερος, δωρικού ρυθμού, στο βόρειο άκρο της αρχαίας πόλης. Χρονολογείται στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. Το κτίριο των Ελληνιστικών Χρόνων, με κιονοστοιχία δωρικού ρυθμού, στο βορειοανατολικό τμήμα της αρχαίας πόλης, όπου ίσως βρισκόταν η αγορά